تاريخ : سه شنبه 29 فروردين 1397برچسب:, | 14:21 | نویسنده : مهدی لایموت

کنایه

 کنایه "  در اصل واژه ای عربی است که درنوشته و گفتار فارسی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اگر بخواهیم مطلبی را به دور از صراحت بر زبان آوریم ( پوشیده گویی کنیم ) می توان برای ادای

چنین مطلبی از آرایه ی کنایه سود جست.به عبارت دیگر هرگاه بخواهیم کلام را به شیوه ای بیان کنیم که علاوه بر معنی، معنای پوشیده ای یا همان معنی معنی(مفهوم) نیز داشته باشد و 

مرادمان همانمعنی معنی(مفهوم) باشد ، از صنعت ادبی کنایه بهر ه برده ایم.مثلا اگر بگوییم "کلاه فلانی پشم ندارد" نبودن پشم در کلاه او ظاهر کلام و معنی حقیقی آن است، اما اگر مراد 

بی زبانی و بی دست و پایی او باشد(زیرا به دلیل ترسویی ،پشم کلاهش را ربوده اند )این کلام ، کنایه است .

 

مثال:

- فلاني ريش سفيد است.

کنايه از پيري و قابل احترام بودن و با تجربگي کسي است.

 

- چنين است رسم سراي درشت                   گهي پشت بر زين، گهي زين به پشت  

کنايه از اينکه جهان هميشه به يک صورت باقي نمي ماند

«فردوسي»

 

 

-  نپندارم اي در خزان کشته جو                  که گندم ستاني به وقت درو

             کل بيت کنايه است از اينکه کار بد عاقبت و نتيجه بد دارد.      «سعدي»

 

 

قيمت مقطوع است.

کنايه از چانه نزنيد

 

سرم به دنيي و عقبي فرو نمي آيد              تبارک الله از اين فتنه ها که در سر ماست

سر فرو نياوردن: کنايه از تسليم نشدن                                                    «حافظ»

          

- سخن دهان به دهان مي گشت.

          کنايه از پخش شدن راز

 

- پر طاووس در اوراق مصاحف ديدم                     گفتم: اين منزلت از قدر تو مي بينم بيش

گفت: خاموش که هرکس که جمالي دارد                   هر کجا پاي نهد، دست ندارندش پيش  

کنايه از اينکه مانع او نمي شوند

«سعدي»

 

دست روي دست گذاشته است.

    کنايه از «بيکار نشستن»

 

- از مکافات عمل غافل مشو                      گندم از گندم برويد جو زجو      «مولوي»

                                                 کنايه از هر کاري عکس العمل خود را دارد

 

 

- چو بشنيد بيچاره بگريست زار                             که اي خواجه دستم  ز دامن بدار

کنايه از اينکه مرا به حال خود رها کن

«سعدي»

 

 

- چو نامردم آواز مردم شنيد                       ميان خطر جاي بودن نديد

                                                                     کنايه از فرار کردن                                                      «سعدي»

 

- يکي نغز بازي کند روزگار                      که بنشاندت پيش آموزگار

                                                         کنايه از اقرار به ناداني         «فردوسي»

                                                                  

- به تيغم گر کشد، دستش نگيرم                   وگر تيرم زند، منتّ پذيرم          «حافظ»

دست کسي را گرفتن: کنايه از مانع انجام کاري شدن

 

- هر که دل پيش دلبري دارد                      ريش در دست ديگري دارد        «سعدي»

                                                       کنايه از اختياري از خود نداشتن

 

- دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پاي           فرشته ات به دور دست دعا نگهدارد

                         کنايه از گرفتار مشکل شدن                                          «حافظ»

  

- برو با دوستان آسوده بنشين                         چو بيني در ميانِ دشمنان جنگ

و گر بيني که با هم يک زبانند                    کمان را زه کن و بر باره بر سنگ

                      کنايه از اتحاد و همدلي                  کنايه از آماده جنگ و دفاع شدن  «سعدي»

وگر گوید به شیرین کی رسم باز/بگو با روزه مریم همی ساز                    

                         کنایه از سکوت کردن